PIRANIE

OBSADA

Francesco Di Napoli – Nicola Ar Tem – Tyson Viviana Aprea – Letizia Alfredo Turitto – Ciastek Pasquale Marotta – Agostino Renato Carpentieri – Don Vittorio

TWÓRCY

Reżyseria: Claudio Giovannesi
Scenariusz: Claudio Giovannesi, Roberto Saviano, Maurizio Braucci
Zdjęcia: Daniele Cipri Muzyka: Andrea Moscianese, Claudio Giovannesi
Produkcja: Carlo Degli Esposti, Nicola Serra

Film zrealizowany na podstawie powieści Roberto Saviano ,,Chłopcy z paranzy’’ ( La paranza dei bambini ).

O FILMIE

Gatunek	dramat
Czas trwania	111 min.
Kraj produkcji	Włochy
Rok produkcji	2019

OPIS FILMU

Nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie nowy film twórców kultowego serialu ,,Gomorra”, oparty na bestsellerowej powieści Roberto Saviano.

Nastolatki – Nicola, Tyson, Lollipop, Ciastek – chcą zarabiać pieniądze, kupować markowe ubrania i nowe skutery, nosić drogie zegarki. Kiedy ostatni z dawnych bossów mafii zostaje aresztowany, Nicola wpada na pomysł, że zrealizują swoje marzenia, zajmując jego miejsce. Uzbrojeni wyjeżdżają na ulice Neapolu i przejmują władzę. Są jak bracia, nie boją się więzienia ani śmierci, handlują narkotykami, zabijają bez skrupułów, niczym w grze na PlayStation, są jak piranie – niewinnie wyglądające rybki, a jakże groźne. Dopiero po chwili orientują się, że to droga bez powrotu.

To przerażający obraz młodego pokolenia, dla którego nie istnieje przyszłość. Liczy się tylko tu i teraz: pieniądze, władza, przeżyć do jutra.

‘’Mocny i niebezpieczny.’’ – VARIETY

‘’Barwny i przerażający portret pokolenia.’’ – INDIEWIRE

REŻYSER O FILMIE

‘’Film Piranie traktuje o związku pomiędzy dorastaniem a przestępczością, a dokładniej: o niemożności doświadczania podstawowych emocji okresu dojrzewania, takich jak miłość i przyjaźń, gdy wkracza się do świata przestępczego. To film o końcu niewinności dla piętnastoletniego nastolatka i jego przyjaciół z gangu. Wybierając przestępczą drogę, Nicola – główny bohater, wkrótce zrozumie, że nie może się już wycofać i że będzie musiał zrezygnować ze swojej pierwszej miłości i przyjaciół. Odczuwa silną potrzebę przeżycia swego pierwszego miłosnego uniesienia, ale dla niego jest to teraz zabronione. Należy podkreślić, że światek przestępczy nie jest powołaniem dla tych młodych ludzi, a raczej konsekwencją ich przebywania w gangsterskim środowisku oraz że film nie jest żadną socjologiczną rozprawką. Wczuwamy się w sytuację tych młodych ludzi, nie osądzając ich, i pokazujemy jak radzą sobie ze swoimi uczuciami, życiem w przestępczym świecie i silnym pragnieniem władzy. Narracja kryminalnej przypowieści zawsze jest związana z opowiadaniem o emocjach bohaterów, o ich przyjaźni i miłości, które w tych okolicznościach są skazane na porażkę. Chociaż mają dopiero po 15 lat, to już codziennie stają oko w oko ze śmiercią. Śnią jak wielcy zdobywcy i wybierają drogę wojny, nie będąc do końca świadomym jej konsekwencji. Pragną władzy, ale okazują przy tym naiwność dziecka: chcą rządzić terrorem dla dobra sprawy, marzą o sprawiedliwych zasadach współżycia w społeczeństwie, o etycznej kamorze. Rzeczywistość jest natomiast brutalna: synowie zabijają ojców, zajmując ich miejsce, ale żeby to zrobić muszą zrezygnować ze swego dzieciństwa, beztroskiego życia dziecka i uświadomić sobie, że w każdej chwili może spotkać ich więzienie, a nawet śmierć.

PRZYGOTOWANIA I ZDJĘCIA

Film jest inspirowany wydarzeniami, które miały miejsce w Neapolu, ale nie ma on na celu opisywania faktów. Jego zadaniem nie jest wierna rekonstrukcja wydarzeń w jakimś konkretnym miejscu ani malowanie portretów neapolitańskich nieletnich przestępców. Neapol służy tu jako tło dla opowieści, a temat filmu wykracza daleko poza granice tego miasta. To historia gangu młodych ludzi uwikłanych w spiralę przemocy w wieku niewinności, kiedy to ludzie definiują swoją koncepcję dobra i zła. Nad tym tematem pracowałem z tymi młodymi aktorami podczas fazy przygotowań, projektowania postaci i scen. Ci młodzi ludzie pragną tego, co oferuje społeczeństwo konsumpcyjne: markowych ubrań, drogich zegarków, szybkich motocykli, dyskotek, zabawy. Odczuwają pilną potrzebę zdobycia pieniędzy, widzą na co dzień możliwość nielegalnego wzbogacenia się, ale nie zdają sobie sprawy z konsekwencji, jakie niesie to za sobą. Podróż moich bohaterów przez życie można opisać krótko: natychmiastowa satysfakcja z pragnień, euforia, ambicja, zbrodnia, spirala przemocy, punkt bez powrotu, upadek. Na tych elementach oraz na zbiorowej refleksji w grupie tych ośmiu chłopców, z naciskiem na uczucia: przyjaźń, pierwsza miłość, więzi rodzinne, opierała się konstrukcja moich postaci. Jak żyć z piętnastoletnim przestępcą? Walczyć z tym czy tolerować? Co z uczuciami, które do tej pory uważano za czyste? Co z przyjaźnią i miłością, które wydawały się wieczne i absolutne, a które zaczynają przeszkadzać w pogoni za władzą i pieniędzmi? Były to refleksje, na temat których dyskutowałem z Francesco i innymi młodymi aktorami podczas przygotowań i w trakcie robienia zdjęć.
Zdecydowaliśmy, że miejscem akcji filmu będzie dzielnica Sanità i dzielnice hiszpańskie, gdyż w przeciwieństwie do Rzymu i wielu innych włoskich miast, Neapol zachował historyczne centrum, które nie zostało jeszcze spustoszone przez turystykę i sztuczny folklor. Okolica jest bowiem postacią w filmie, podobnie jak młodzi ludzie, z jej rynkiem, tłumem, sklepami. Bohaterowie należą do dzielnicy, w której się urodzili i gdzie dorastali.
Żaden z młodzieńców nie czytał wcześniej całego scenariusza ani powieści, gdyż chciałem, żeby przechodzili przez te same doświadczenia, co ich bohaterowie, dzień po dniu, od początku do końca, bez przygotowania. Musieli, jak w realu, sami przeżyć narodziny ich braterskich więzi, tworzenie się gangu, budowanie ambicji i chęci zdobycia władzy, uświadomić sobie nieodwracalne konsekwencje przestępstwa, żyć z wcześnie utraconą niewinnością, zaakceptować brak możliwości wycofania się i powolne stawanie się lekkomyślnymi nastolatkami, i w końcu, zaliczenie życiowej porażki.’’

Claudio Giovannesi

ROBERTO SAVIANO O FILMIE

‘’Jaki jest nasz pogląd na otaczający nas świat? Czego się boimy? Co chcielibyśmy zmienić? Każdy z nas ma swoją własną wizję świata i nie na wszystko mamy wpływ, aby coś zmienić. Dlatego pisarze, między innymi, tak konstruują swoje utwory, aby były one odpowiedzią na ludzkie pragnienia, modyfikują słowami to, co nas otacza i co wymaga zmiany lub co nam się nie podoba. Kiedy zaczynałem swoją przygodę z pisaniem, wysłałem pocztą swoje pierwsze teksty do włoskiego intelektualisty, którego bardzo ceniłem. W liście, który otrzymałem w odpowiedzi od niego, napisał: ,,Dobrze piszesz, ale mówisz o bzdurach. Wiem gdzie mieszkasz, otwórz okno, rozejrzyj się i napisz, co widzisz”. Tak właśnie zrobiłem i zacząłem pisać o zorganizowanej przestępczości w Neapolu. Nie dlatego, że widziałem to przez okno, ale dlatego, że to może być jedyną rzeczą niewidoczną gołym okiem, a która dotyka każdego aspektu życia mieszkańców południowych regionów Włoch. Moje spojrzenie na problem przestępczości nie było ani pierwsze, ani najpiękniejsze, ale było to świeże spojrzenie. Świeże, gdyż starałem się nie pisać oczyszczonej i bezstronnej kroniki, ale raczej empatycznie opowiadać historię ziem posiniaczonych przez mafijne klany i bossów, którzy nie różnią się za wiele od nas – zwykłych obywateli, a wręcz są jednymi z nas i z tego powodu są często niewykrywalni. Dlatego potrzebujemy instrumentów do ich identyfikacji, musimy zrozumieć, że przestępczość zorganizowana to nie tylko zbrodnie i łamanie prawa, ale przede wszystkim to zarabianie dużych pieniędzy, wciąż i wciąż.
Tak więc w pewnych kręgach, które obserwują świat bez niezbędnej wnikliwości, stało się coś, co jest absolutnie normalne, co zdarza się wszystkim, którzy reprezentują cały naród i którzy mówią o tym, czego nie chcemy widzieć, do czego wstydzimy się przyznać, o tym co nas boli: oskarżono moje powieści o szkalowanie ojczystej ziemi, o szkalowanie nie tylko południa, ale całych Włoch, Hiszpanii, Francji, Niemiec, ponieważ osobą odpowiedzialną nie jest ten, który roznieca ogień, ale ten, który go gasi i opisuje dokonane przez niego spustoszenia. Bo problemem nie jest rak, który zabija, ale onkolog, który troszcząc się i wykonując swoją pracę wzbogaca się na nieszczęściu innych.
W takiej atmosferze narodziła się książka Chłopcy z paranzy, gdy nikt nie potrafił głośno przyznać, pomimo bezprecedensowej przemocy, aresztowań, morderstw, że na ulicach Neapolu znacznie obniżył się wiek członków kamorry, jej żołnierzy. Stare rodziny były marginalizowane przez młodych przedsiębiorczych przestępców, których jedynym celem było zarobienie pieniędzy, przejęcie władzy i rządzenie miastem. Aby to osiągnąć, byli gotowi na wszystko. Jeśli tradycja kryminalna panuje już zbyt długo i powstało już przestępcze know-how, które jest podstawą obecności gangów bardzo młodych chłopców w Neapolu, to prawdą jest, że znajdą się chętni w innych regionach świata, aby je poznać i zastosować u siebie. Analizując dokładniej problem, zdajemy sobie sprawę, że sytuacja się zmieniła. Banalny schemat, zgodnie z którym syn członka kamorry koniecznie zostaje członkiem kamorry, nie jest już tak powszechny. W środowisku tym pojawia się coraz więcej ,,nowych’’ młodych ludzi, którzy nie pochodzą wcale z przestępczych rodzin. Dzieje się tak głównie dlatego, że świat przemocy jest alternatywą dla pustki, którą młodzież odczuwa, pustki która jest nie tylko dostrzegalna, ale także namacalna. To brak systemu, oczywisty brak zainteresowania państwa. Aresztowania i represje nie są ani lekarstwem, ani odpowiednim rozwiązaniem. A co taka sytuacja pociąga za sobą? Kiedy nie nauczyłeś się niczego w szkole, w końcu wegetujesz na ulicy i doświadczasz samotności. Państwo powinno przede wszystkim dbać o ludzi. Jeśli chcemy powstrzymać zjawisko takie jak młodociane gangi, zaczynamy od przesłuchania tej młodzieży, aby zidentyfikować ich trudności, problemy i poznać ich głębokie potrzeby.
Edukacja jest więc pewnym lekarstwem na przestępczość zorganizowaną. Nie bez znaczenia są również różnego rodzaju działania kulturalne, ale na pewno środkiem do jej zwalczania nie jest cenzura. To nie jest tak, że jeśli zobaczysz przestępcę w filmie, to od razu zostaniesz jego naśladowcą. I w takich okolicznościach powstała najpierw powieść Chłopcy z paranzy, a następnie, na jej podstawie, film Piranie, które są historią ulicy i zamieszkujących ją młodych ludzi, historią ich życiowej drogi, często krótkiej, historią o systemie, który lekceważy ich i ich rodziny. Ale ktoś musi widzieć w tym problem, powinniśmy wszyscy czuć się zaniepokojeni i wspólnie starać się to leczyć.
Oglądałem wcześniej film Claudio Giovannesiego Fiore i uderzyło mnie jego spojrzenie na młodych ludzi i przedstawienie towarzyszącej im ogromnej niepewności. Ich niezdolność do projekcji w przyszłość stanowiła element, który absolutnie musiał zostać dodany do mojej analizy. Giovannesi swoim emocjonalnym podejściem do problemu pokazał, że przed objawieniem się jako przestępcy, ta pączkująca mafia to byli młodzi ludzie, którzy wybrali zbrodniczą drogę i w konsekwencji przestali być dziećmi i nastolatkami, a stali się kimś zupełnie innym. I nikt tak naprawdę ich nie rozumie, ani ich rodzin, ani społeczności, do której należą. Są oni zarówno oprawcami, jak i ofiarami.
Dlatego i książka, i film Piranie powstały w celu podniesienia świadomości nie tylko na temat dynamicznego wzrostu przestępczości zorganizowanej, ale także na temat wzrastającego problemu przestępczości wśród nieletnich. A Neapol? Neapol służy tu jako tło, laboratorium na świeżym powietrzu, które należy obserwować, aby zrozumieć, co dzieje się w tym momencie z młodzieżą na przedmieściach Berlina, Paryża, Londynu, Johannesburga, Nowego Jorku lub Meksyku.’’

Roberto Saviano