Kadr z filmu Mir kumen on

Na spotkanie z przedwojennym kinem jidysz w wydaniu online zaprasza Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny i Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma. 3 czerwca o godz. 20:00 w serwisie Ninateka (ninateka.pl) oraz na stronie ŻIHu (jhi.pl) odbędzie się pokaz filmów Mir kumen on Aleksandra Forda oraz W walce o zdrowie.

Cykl jest kontynuacją wspólnego projektu Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego i Żydowskiego Instytutu Historycznego, zapoczątkowanego w 2018 roku, podczas którego w warszawskim kinie Iluzjon pokazywane były filmy w jidysz z okresu międzywojennego. Projekcje każdorazowo poprzedzone były prelekcjami specjalistek i specjalistów z ŻIH i FINA.

Mir kumen on (1936)przedstawia życie codzienne Sanatorium im. Włodzimierza Medema w podwarszawskim Miedzeszynie, stosowane tam nowatorskie metody wychowawcze i lecznicze. W latach 1926–1939 leczyło się w nim prawie 10 000 zagrożonych gruźlicą dzieci z ubogich robotniczych rodzin żydowskich. W 1942 roku pracownicy i podopieczni sanatorium zostali przewiezieni do obozu zagłady w Treblince.

W momencie realizacji Mir kumen on Aleksander Ford miał 27 lat. Całość zdjęć wykonano latem 1935 roku. W filmie nie występują aktorzy, jest pełen autentyzmu i stanowi rzadki obraz prawdziwego życia żydowskich dzieci w przedwojennej Polsce. Producentem Mir kumen onbyło Stowarzyszenie Sanatorium Dziecka im. Włodzimierza Medema, a współfinansowała go żydowska socjalistyczna partia Bund. Film miał wspierać zbiórkę pieniędzy na leczenie dzieci.

Film prezentuje m.in. nowoczesne metody leczenia stosowane w sanatorium, ale ma też jasną wymowę ideową: jest apelem o solidarność (klasową) i tolerancję (narodową). Oskarżenia o promowanie komunizmu, wsparte antysemicką nagonką sprawiły, że Mir kumen on stał się w Polsce ofiarą cenzury.

Ostatecznie film nie został dopuszczony do dystrybucji kinowej i wyświetlany był tylko podczas tajnych projekcji oraz zamkniętych pokazach prasowych. Pracownikom Sanatorium wywieźli kopię Mir kumen on do Francji. Pierwszy pokaz filmu zatytułowanego Nous arrivons (My przychodzimy) odbył się w marcu 1936 roku w paryskiej Salle Pleyel, a słowo wstępne wygłosił Luis Buñuel. To właśnie z Francji, od Serge’a Bromberga (francuski popularyzator kina niemego, nazywany Indianą Jonesem zaginionych filmów, założyciel Lobster Films, gość specjalny 16. edycji Święta Niemego Kina) i Léi Minczeles (inicjatorka projektu z francuskiego Medem Center) wypłynęła inicjatywa, aby dzieło Forda odnowić i przywrócić międzynarodowej publiczności.

Przywrócenie filmu było możliwe dzięki wspólnemu projektowi Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego, The Museum of Modern Art, Deutsche Kinemathek oraz Lobster Films.

Kadr z filmu W walce o zdrowie

Jako uzupełnienie filmu Aleksandra Forda pokazany zostanie krótkometrażowy dokument W walce o zdrowie (Ba-maawak al ha-brijut), zrealizowany przez Jeannota Leona w 1937 roku. Powstał na zlecenie Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. O dokumencie nie pojawiają się żadne wzmianki w prasie, można więc przypuszczać, że nie był dystrybuowany w kinach, a jedynie pokazywany jako film instruktażowy podczas spotkań TOZu.  

Partnerem pokazu jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny (FINA) to instytucja powstała 1 czerwca 2017 roku w wyniku połączenia Filmoteki Narodowej i Narodowego Instytutu Audiowizualnego. Przedmiotem działania FINA jest gromadzenie, katalogowanie, restaurowanie i udostępnianie zbiorów oraz materiałów dokumentacyjnych, dotyczących narodowego i międzynarodowego dziedzictwa audiowizualnego, w tym filmowego, a także współtworzenie, produkcja, rejestracja i promocja dzieł kultury o wysokim poziomie artystycznym w celu ich emisji w mediach publicznych i prywatnych. FINA prowadzi również działalność edukacyjną, kulturalno-oświatową i wydawniczą oraz wykorzystuje nowe technologie do działań w zakresie upowszechniania kultury audiowizualnej. Swoje niezwykle obszerne zbiory FINA częściowo udostępnia online na portalach takich jak m.in.: ninateka.pl, repozytorium.fn.org.pl, gapla.pl, filmotekaszkolna.pl, nitrofilm.pl i inne.

Więcej na: fina.gov.pl